باورش سخت است، اما بدن‌مان حدود 60 هزار مایل رگ خونی در خود دارد. این رگ‌ها همراه با قلب و سایر ماهیچه‌ها، سیستم گردش خون را تشکیل می‌دهند. این شبکه راه‌ها، خون را به هر گوشه از بدن منتقل می‌کنند.
حتما می‌دانید که خون نقش اساسی در بدن ایفا می‌کند. مواد مغذی و اکسیژنِ موردنیاز را در بدن‌مان به گردش در می‌آورد و همین‌طور مواد زائد را از سلول‌ها خارج می‌کند. افزایش جریان خون می‌تواند به شما کمک کند احساس انرژی بیش‌تری کنید و عملکرد جسمی و روحی‌تان افزایش می‌یابد.
اما وقتی گردش خون ضعیف باشد، جریان خون را کُند یا مسدود می‌کند. به این معنا که سلول‌های بدن نمی‌توانند تمام اکسیژن و مواد مغذی موردنیاز را دریافت کنند.
اگر به‌دنبال بهبود گردش خون هستید، هیچ درمانی بهتر از یوگا وجود ندارد. پیشنهاد می‌دهیم با انجام بعضی از تمرینات خاص یوگا که در ادامه معرفی می‌شوند، به تقویت گردش خون بدن‌تان کمک کنید.
گردش خون چیست و چرا شما به گردش خون خوب نیاز دارید؟
سیستم گردش خون بخش مهمی از فرایندی است که باعث حرکت بدن‌مان می‌شود. همچنین به‌عنوان قسمتی از سیستم قلبی عروقی شناخته می‌شود و از قلب و عروق خونی تشکیل شده است. بنابراین، بخشی از مشکلات سیستم قلبی – عروقی می‌تواند ناشی از عملکرد نامناسب سیستم گردش خون باشد.
سیستم گردش خون بدن، مسئول ارسال خون، اکسیژن و مواد مغذی به سراسر بدن‌تان است. برای کمک به این فرایند، شریان‌ها خون را از قلب و رگ‌ها خون را به قلب باز می‌گردانند. سیستم گردش خون همچنین مسئول حمل هورمون‌ها به سلول‌ها و وظیفه دفع مواد زائد مانند دی‌اکسیدکربن از بدن را برعهده دارد.
هنگامی‌که جریان خون در قسمت خاصی از بدن کاهش می‌یابد، ممکن است علائم گردش خون ضعیف را تجربه کنید که بیش‌تر در اندام‌هایی مانند پاها و بازوها مشاهده می‌شود.
این مسأله می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود: نشستن تمام روز پشت میز، کلسترول بالا، مشکلات فشار خون و حتی دیابت. گردش خون ضعیف می‌تواند به طرق مختلف ظاهر شود، از جمله بی‌حسی، مور مور شدن، دست و پاهای سرد، درد ضربان‌دار یا سوزن سوزن شدن در اندام‌ها، ورم، گرفتگی عضلات، شکنندگی مو و ناخن.
وقتی اندام‌هایتان نتوانند خون کافی دریافت کنند، ممکن است سرد یا بی‌حس شوند. اگر پوست روشنی دارید، ممکن است پوست پاها رنگ آبی پیدا کند. گردش خون ضعیف همچنین می‌تواند پوست‌‌تان را خشک کرده، ناخن‌ها را شکننده و موها را به‌ویژه در پاها و ساق پا ریزش دهد. برخی از مردان ممکن است در ایجاد یا حفظ نعوظ مشکل داشته باشند. در صورت ابتلا به دیابت، خراش‌ها و زخم‌ها نیز به کندی ترمیم می‌شوند.
مشکل گردش خون ضعیف در این است که مایعات بدن یعنی خون و مایع لنفاوی به‌طور مطلوب، توزیع و تجدید نمی‌شوند. به همین دلیل انرژی و قدرت بدنی‌مان نیز کاهش می‌یابد. هنگامی‌که ما گردش خون ضعیفی داریم، ذهن و دیدمان نیز دچار مشکل می‌شوند. بنابراین، وضوح ذهنی‌مان آسیب می‌بیند و احساس می‌کنیم که از نظر احساسی از تعادل مناسب برخوردار نیستیم.
نکته مهمی که در مورد نحوه‌ی تنظیم سیستم گردش خون باید بدانید این است که این سیستم دارای دو قسمت اصلی است: سیستم خون و سیستم لنفاوی. وظیفه سیستم لنفاوی حذف مواد زائد از سیستم گردش خون است. این دو سیستمِ مختلف تقریباً در کنار هم کار می‌کنند اما در حالی‌که سیستم خون دارای یک پمپ یعنی قلب است، سیستم لنفاوی یک اندام واحد ندارد که بتواند عملکرد آن را تقویت کند. این وظیفه بر عهده ماهیچه‌ها است که با انقباض و انبساط، سیستم لنفاوی را پمپاژ می‌کنند. این همان جایی است که تمرینات یوگا واردعمل می‌شود.
علل گردش خون ضعیف
دلایل مختلفی برای گردش خون ضعیف وجود دارند.
- بیماری عروق محیطی: این بیماری می‌تواند منجر به گردش خون ضعیف در پاها شود. بیماری عروق محیطی یک بیماری گردش خون است که باعث تنگ شدن عروق و شریان‌ها می‌شود.
بیماری عروق محیطی بیش‌تر در بزرگسالان بالای 50 سال شایع است، اما می‌تواند در افراد جوان نیز رخ دهد. افرادی که سیگار می‌کشند در خطر ابتلا به این بیماری حتی در جوانی هستند.
- لخته شدن خون: لخته‌های خون، جریان خون را به‌صورت جزیی یا به‌طورکامل مسدود می‌کنند. این لخته‌ها می‌توانند تقریباً در هر نقطه از بدن ایجاد شوند، اما لخته شدن خون در بازوها یا پاها می‌تواند منجر به مشکلات گردش خون شود.
اگر لخته خون در پاها ایجاد شود، می‌تواند از قسمت‌هایی از بدن‌تان از جمله قلب یا ریه‌ها عبور کرده و به آن‌ها برسد. همچنین ممکن است منجر به سکته مغزی شود. اگر لخته خون قبل از ایجاد مشکل بزرگ‌تر کشف شود، اغلب با موفقیت درمان می‌شود.
- رگ‌های واریسی: رگ‌های واریسی، رگ‌های بزرگ شده و متورمی هستند که در اثر خرابی دریچه رگ‌ها ایجاد می‌شوند. رگ‌های آسیب‌دیده نمی‌توانند خون را به‌اندازه دیگر رگ‌ها به‌طور مؤثر حرکت دهند، بنابراین گردش خون ضعیف ممکن است مشکل‌ساز شود. گرچه این مورد نادر است، اما واریس می‌تواند باعث لخته شدن خون شود.
- دیابت: ممکن است فکر کنید که دیابت فقط بر قند خون‌تان تأثیر می‌گذارد، اما درواقع دیابت می‌تواند باعث ضعف گردش خون در مناطق خاصی از بدن‌تان هم شود. این ضعف شامل گرفتگی در پاها و همچنین درد در ساق پا، ران یا باسن است.
دیابت همچنین می‌تواند باعث مشکلات قلبی و عروقی شود. افراد مبتلا به دیابت بیش‌تر در معرض ابتلا به تصلب شرایین، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی هستند.
- چاقی: چاقی حمل مقدار اضافی وزن را بر بدن تحمیل می‌کند. اگر اضافه وزن دارید، ساعت‌ها نشستن یا ایستادن ممکن است منجر به مشکلات گردش خون شود.
اضافه وزن یا چاقی همچنین در افزایش بسیاری از علل دیگر گردش خون ضعیف از جمله واریس و مشکلات عروق خونی نقش دارد.
- بیماری رینود: افرادی‌که دچار سردی مزمن دست و پا می‌شوند ممکن است به بیماری رینود(کاهش جریان خون در رگ‌های دست یا پا) مبتلا شوند. این بیماری باعث تنگ شدن شریان‌های کوچک دست و انگشتان پا می‌شود. شریان‌های تنگ قادر به انتقال خون کم‌تر در بدن هستند، بنابراین ممکن است علائم گردش خون ضعیف را تجربه کنید.
به غیر از انگشتان دست و پا دیگر نواحی بدن‌تان هم ممکن است تحت‌تأثیر قرار گیرند. برخی از افراد ممکن است در لب‌ها، بینی و گوش خود این علائم را داشته باشند.
یوگا چطور به گردش خون ضعیف کمک می‌کند؟
یوگا ترکیبی از تمرکز بر بدن، ذهن و روح است و با مجموعه‌ای از حرکات خاص که برای رفع انسداد در سیستم گردش خون و اطمینان از جریان همه چیز آن‌طور که باید انجام گیرد، طراحی شده است. تمرین منظم یوگا همچنین ماهیچه‌ها را منعطف کرده و با گذشت زمان آن‌ها را به‌شکل کارآمدی تقویت می‌کند. این تمرین مداوم ماهیچه‌ها، سیستم لنفاوی را پمپاژ کرده و بدن را در حذف مواد زائد تقویت می‌کند. در نتیجه افرادی که به‌طور منظم یوگا تمرین می‌کنند، سیستم ایمنی بسیار بالایی داشته و می‌توانند بهتر از دیگران با عفونت و بیماری مقابله کنند.
جلسات یوگا معمولاً با یک‌سری تمرینات ایستاده با تأکید بر تنفس کشیده و آرام انجام می‌شوند. این تمرینات تنفسی در همه انواع یوگا رایج هستند و تأکید می‌کنند تا بر تنفس‌مان تمرکز کنیم. تمرینات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که افراد هنگام انجام آن‌ها محدودیتی نداشته باشند و در حالت ایده‌آل این نوع تنفس را به‌جای الگوی تنفسی معمولی و کم‌عمق استفاده کنند.
از آن‌جا که تنفس در تمرینات یوگا، طولانی‌تر و عمیق‌تر است، اکسیژن مصرفی افزایش می‌یابد. همراه با تأثیرات تقویت‌کننده‌ای که تمرینات منظم بر گردش خون دارند، اکسیژن به‌طور مؤثرتری به ماهیچههای بدن منتقل می‌شود. اگر این ماهیچه‌ها به همراه سایر اندام‌ها و بافت‌های بدن، اکسیژن و مواد مغذی موردنیازشان را دریافت نکنند، در نتیجه بیمار می‌شویم.
همان‌طور که می‌بینید یوگا به سیستم پیچیده و درهم تنیده گردش خون کمک زیادی کرده، اساس و اهمیت سیستم گردش خون را به رسمیت شناخته و باعث تعادل مجدد آن می‌شود.
تنفس نقش مهمی در بهبود گردش خون دارد و ترکیب تنفس همراه با حرکات یوگا به ایجاد تعادل مایعات در بدن کمک کرده و باعث سلامت قلب و کلیه‌ها می‌شود. برای به‌دست آوردن این مزایا، تمرینات یوگا برای بهبود گردش خون را به برنامه زندگی‌تان اضافه کنید.
تمرینات یوگا برای گردش خون
بیش‌تر افراد تصور می‌کنند که حرکت “پا روی دیوار” تنها حرکت برای گردش خون است، اما حرکات مفید دیگری هم وجود دارند که می‌توانند گردش خون را بهبود دهند! این تمرینات لذت‌بخش یوگا را امتحان کنید تا به‌راحتی گردش خون‌تان را افزایش دهید.
- حرکت خم به جلو ایستاده (اوتان‌آسانا): این حرکت ساده می‌تواند به افزایش گردش خون در بالاتنه بدن و مغزتان کمک کند. همچنین می‌تواند دوز تازه‌ای از انرژی و وضوح ذهنی را به شما بدهد.
- حرکت کبوتر (کاپوتاسانا): حرکت کبوتر، ماهیچه‌ها را در قسمت تحتانی بدن باز کرده و انرژی را افزایش می‌دهد. این حرکت باعث افزایش گردش خون در ناحیه لگن و پاها شده و باعث جوانسازی بافت‌ها با گردش خون تصفیه‌شده می‌شود.
- حرکت سگ سر پایین (آدوموکا شوان‌آسانا): این حرکت برای گردش خون عالی است. به این معنی که جاذبه به تسهیل جریان خون در سر کمک می‌کند. همچنین پاها را تقویت کرده و گردش خون در آن‌ها را بهبود می‌دهد. این وارونگی با به جریان انداختن خون بیش‌تر به سمت مغز و بهبود عملکرد ذهنی و توانایی پردازش، باعث تقویت گردش خون را می‌شود.
- ویپاریتاکارانی‌آسانا (وضعیت معکوس): این حرکت می‌تواند به جریان طبیعی خون کمک کرده و تجمع خون یا مایعات در بعضی اندام‌ها را که ممکن است در دوران سالمندی اتفاق بیفتد، برطرف می‌کند. این حرکت برای گردش خون به‌خصوص در قسمت مرکزی بدن بسیار عالی است.
- حرکت مثلث ساده (تریکون‌آسانا): این حرکت یکی دیگر از مواردی است که برای خاصیت ارتجاعی عضلات و گردش خون در پاها عالی است. این حالت شامل باز شدن قفسه سینه و گسترش ریه‌ها نیز می‌شود که باعث بهبود گردش خون در تنه می‌شود.
- حرکت صندلی (اوتکاتاسانا): به‌گفته “کریستال ویدمن”، مربی یوگا، اگرچه حالت نشسته این حرکت، ایده‌آل‌ترین حالت برای گردش خون نیست اما کشش مناسبی برای افزایش جریان خون و اکسیژن‌رسانی عضلات پاها، شکم و باسن ایجاد می‌کند.
-
حرکت جنگجو (ویرابادرآسانا): این حرکت برای بهبود خاصیت ارتجاعی ماهیچههای پاها فوق‌العاده است. ماهیچههای شما فشرده می‌شوند و رگ های پاها آزاد شده و در نتیجه گردش خون مؤثر را افزایش می‌دهد.
روش‌هایی برای تقویت گردش خون
- تنباکو را کنار بگذارید: نیکوتین ماده فعال سیگار است که به دیواره رگ‌ها آسیب می‌رساند و خون‌تان را غلیظ می‌کند. بنابراین خون نمی‌تواند به‌راحتی از رگ‌ها عبور کند. اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک و مصرف آن را بسیار محدود کنید.
- فشار خون‌تان را کنترل کنید: اگر فشار خون‌تان بیش از حد بالا باشد، می‌تواند باعث تصلب شرایین شود، شرایطی‌که رگ‌ها را سخت کرده و می‌تواند باعث انسداد جریان خون شود.
- آب کافی بنوشید: نصف خون تقریبا آب است. بنابراین بدن باید هیدراته بماند تا بتواند به حرکت خودش ادامه دهد. هشت لیوان آب در روز را هدف‌تان قرار دهید. اگر ورزش می‌کنید یا در هوای گرم باید بیش‌تر بنوشید.
- پشت میزتان بایستید: ساعت‌ها نشستن برای گردش خون و کمرتان مناسب نیست. ماهیچههای پا را ضعیف کرده و جریان خون را در پاهایتان کُند می‌کند و می‌تواند باعث ایجاد لخته هم شود. اگر کارتان در هر صورت پشت میز انجام می‌شود، به‌جای نشستن پشت آن بایستید. ممکن است کمی طول بکشد تا عادت کنید، اما ایستادن باعث تحریک دریچه‌های رگ‌های پاهایتان شده و خون را به سمت قلب می‌فرستد.
- تمرینات هوازی انجام دهید: وقتی می‌دوید، دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی و شنا می‌کنید و یا تمرینات مشابهی انجام می‌دهید، اکسیژن بیش‌تری دریافت کرده و آن را به ماهیچه‌هایتان منتقل می‌کنید. این کار باعث پمپاژ خون‌تان می‌شود، قلب‌تان را قوی‌تر کرده و فشار خون‌تان کاهش می‌یابد.
حرف آخر!
یوگا می‌تواند نقش مهمی در گردش خون داشته باشد. حرکات یوگا با پایه علمی جریان خون را فعال می‌کنند. حرکات پیچشی یوگا اکسیژن را به سلول‌ها رسانده و خون را به اندام‌های مختلف می‌فرستند. حرکات وارونه، خون را از نیمه پایینی بدن به قلب و مغز منتقل کرده و می‌توانند یکی از بهترین درمان‌ها برای گردش خون ضعیف باشند.
طبیعی است که سلامتی‌تان بستگی به سبک زندگی‌تان دارد. اگر شیوه زندگی ناسالمی را دنبال می‌کنید که شامل عادات غذایی و الگوی خواب نامنظم است، بدانید که این سبک زندگی می‌تواند سلامت‌تان را در درازمدت تحت‌تأثیر قرار دهد. غذا، استراحت، خواب، ورزش و تحرک، ستون‌های اصلی سلامتی هستند. می‌توانید با آگاهی از عادات زندگی‌تان، سلامتی‌تان را خودتان کنترل کنید.
منابع:
در نگارش این مطلب از منابع زیر استفاده شده است: