دوشای کافا یکی از سه دوشا در آیورودا، سیستم طب هند باستان است. دوشای کافا از عناصر خاک و آب تشکیل شده است و آهسته، مرطوب، خنک، روغنی، سنگین، صاف و ثابت در طبیعت است. دوشای کافا ساختار، روانکاری و پایداری را در ذهن و بدن نشان می‌دهد. در این مقاله، اصول اولیه دوشای کافا، ویژگی‌های آن و چگونگی حفظ تعادل آن را بررسی خواهیم کرد.
دوشای کافا چیست؟
همانطور که در طب آیورودا اشاره کردیم از زمان تولد، هر انسانی دارای ترکیبی از سه دوشا (نیروهای زندگی) است: دوشای واتا، دوشای پیتا و دوشای کافا. این قانون اساسی- که به آن نوع یا طبع زندگی در آیورودا نیز گفته می‌شود- در طب آیورودا از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است.
بدن ما از ۵ عنصر و سه طبع یا مزاج تشکیل شده است. دوشای كافا يعني ساختار و خمیر مایه، تشكيل شده از عناصر خاك و آب می باشد. که بدن را گرم و مرطوب می‌کند. در دوشای کافا عناصر زمین و آب به هم می‌رسند. بنابراین، دوشای کافا خواصی مانند سنگین، کند و ثابت، اما همچنین نرم، متراکم، سخت و سرد را با هم متحد می‌کند. در بدن، کافا مسئول بنیاد و تمام ساختارها و همچنین مقدار مناسب مایعات بدن است.
ویژگی های دوشای کافا
ویژگی های عمومی دوشای کافا عبارتند از سنگین، آهسته، تدریجی، ثابت، جامد، سرد، نرم، روغنی. وقتی دوشای کافا در درون ما در تعادل است، در عملکرد بدن احساس حمایت می‌کنیم. ویژگی‌های متراکم، پایدار و محافظ کافا از گرمای بدن حمایت می‌کند و با تراکم استخوان، چربی و ماهیچه استحکام و قدرتی که کافا به ما می‌بخشد از اندام های ما محافظت می‌گردد. با دوشای کافا حمایت داخلی از غشاهای مخاطی و پوشش دستگاه گوارش و همچنین غلاف میلین برای عملکرد صحیح مغز وجود دارد.
آیورودا می گوید که رضایت یکی از مزایایی است که دوشای کافای متعادل به زندگی ما می‌آورد.
توانایی کافا در عشق و بخشش از روابط همراه با شفقت و صبر پشتیبانی می‌کند.
وقتی که دوشای کافا در فردی غالب می‌شود، خاك درآنها عنصر غالب است. طبيعت محكم، روان و سنگيني دارند. بيشتر فكر مي‌كنند وكمتر حرف مي‌زنند. داراي ذهني آرام هستند. کمی كند هستند مثل خاك و زمين كه كند و سنگین است. پس هرچيزي در فيزيولوژي آنها كند است (هضم شان، دفع شان، فعاليت شان). راحت‌ترند كه ثابت جايي بنشيند، برخلاف واتاها كه هميشه درحال حركت اند و پيتاها كه هميشه به دنبال رسيدن به هدفي هستند.
همه ما از طبیعت دوست داشتنی مردم کافایی لذت می‌بریم و داشتن آنها درکنار ما می‌تواند یک لذت واقعی باشد. به نظر می‌رسد هیچ چیز آنها را از تعادل خارج نمی‌کند و همیشه صبور و فهمیده به نظر می‌رسند. افراد با دوشای کاف غالب، مدیران ایده‌آلی هستند که با آرامش چندین مسئله را همزمان کنترل می‌کنند و همچنین می‌توانند به سوالات فوری دیگران پاسخ دهند. آنها آنچه را آموخته‌اند حفظ می‌کنند و می‌توانند جزئیات جزئی را به خاطر بسپارند.
انواع افراد با دوشای كافا نظم و روال را به عنوان اصل زندگی خود اعلام كرده‌اند كه مجبور نیستند روی آن كار كنند. همه اینها بسیار مثبت به نظر می‌رسد، اما آنها همچنین تمایل به پرخوری، ورزش ناکافی و خواب بیش از حد دارند.
توانایی آنها در نگه داشتن چیزها، پول و مردم بسیار عالی و زیاد است اما از طرفی این ویژگی همراه با احتباس آب در بدن، زندگی را از بسیاری جهات برای آنها دشوار می‌کند، اما از نظر مالی، دوشای کافا این افراد را به سمت دارایی و دارندگی سوق می‌دهد.
- افراد با دوشای کافای اضافی تمایل دارند که به اشیا، شغل، روابط وابسته شوند.
-
کافای اضافی در ذهن مقاومت در برابر تغییر و کله شقی را موجب می‌گردد.
دوشای کافا مسئول چیست؟
دوشای کافا مسئول قناعت، بخشش، رحم و شفقت، دلسوزی، رشد، خواب، تنظیم چربی، قدرت و استقامت، ثبات در بدن و ذهن، پشتیبانی از عملکردهای بدنی، تغذیه بافتهای مایع بدن ؛ پلاسما، تغییرات آنابولیک، روغن کاری مخاطی
تغذیه به طور کلی، ترمیم و بازسازی، حافظه، کیفیت بزاق (توانایی درک طعم) است.
برای حفظ تعادل دوشای کافا چکار کنیم؟
هنگامی‌که دوشای کافا در توازن است، فرد قوی، وفادار، صبور، محکم و حمایتگر می‌شود. هنگامی که کافا از نظر عملی، یا ماهیت اساسی ما متعادل باشد:
- بدن قوی است و توان بدنی خوبی وجود دارد.
- چشمان درشت و زیبا، می شوند.
- پوست صاف و درخشان می شود
- موها ضخیم می شوند.
- خواب آرام و راحت داریم.
- سیستم هاضمۀ مرتب و سالم است.
کافایی‌ها عموماً آرام، متفکر و دوست‌داشتنی هستند و استعداد ذاتی در لذت بردن از زندگی و با روزمرگی راحت هستند.
برای حفظ تعادل دوشای کافا روش‌های متعددی وجود دارد که در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنیم.
- گاه به گاه شغل یا محل زندگی خود را تغییر دهید.
- کمتر از آنچه پیشنهاد شده غذا بخورید.
- قدرت و پشتکار شما برای یک عمر چشمگیر خواهد بود.
- خوب است که از “چرت گوارشی” در طول روز خودداری کنید و به جای آن به دنبال موقعیت‌های هیجان انگیز باشید.
- اگر شما تحت سلطه دوشای کافا هستید، باید به طور منظم ورزش کنید.
- همچنین محل کار بدون نشستن ،دوشای کافا را مناسب نگه می‌دارد.
- ماساژهای عمیق با روغن های گیاهی گرم محرک‌های بسیار مفیدی هستند.
- سم زدایی در تکنیک های آیورودا
- ازآنجایی‌که دوشای کافا سرد، سنگین و متراکم است، تنها راه متعادل ساختن آن تحریکش است.
- کافایی‌ها به روزمرگی تمایل دارند، به همین خاطر باید توسط مناظر، صداها و یا تجارب جدید تحریک شوید.
- یک برنامۀ منظم روزانه داشته باشید. ساعت شش صبح هرروز بیدار شوید. در طی روز چرت نزنید.
- گرم بمانید و از رطوبت دوری‌کنید. افراد با دوشای کافای غالب به سرما، رطوبت حساس هستند و گرما برایشان خوب است. از گرمای خشک استفاده کنید.
- اگر گرفتگی بینی (شکایت رایج کافاها) دارید. استفاده از دستگاه گرمازا پشت و یا روی سینه‌تان مفید است. اگر حالتان مساعد نیست از قرار دادن بینی، گلو و شش‌هایتان در معرض سرمای زمستان خودداری کنید.
- روزانه ماساژ بگیرید تا جریان خون را تحریک کنید.
- خانه‌تان را تمیز کنید. از درهم و برهمی در خانه، ماشین، اداره و دیگر مکان‌ها جلوگیری کنید.
- با یک موسیقی پرانرژیِ ریتمیک ورزش کنید.
- از رایحه‌های محرک همچون میخک، کافور، دارچین، اکالیپتوس، سرو کوهی و مرزنجوش استفاده کنید.
- رنگ مناسب کافا گرم و روشن همچون زرد، نارنجی و قرمز است.
- یک روز در هفته روزۀ مایعات بگیرید. سبزی‌ها و آب میوۀ تازه و سوپ سبزیجات خالص استفاده کنید.
- مصرف لبنیات را کاهش دهید، چون دوشای کافای شما را بالا می‌برند. می‌توانید مقداری شیر و ماست کم‌چرب مصرف کنید.
- عسل شیرین‌کننده‌ای است که برای متعادل‌سازی کافا عالی می‌باشد.
- نوشیدن چای زنجبیل داغ با غذا سیستم هاضمۀ کند را تحریک کرده و پُرزهای چشایی ضعیف را قوی می‌سازد. دو تا سه فنجان چای زنجبیل روزانه بنوشید.
تیپ‌های با دوشای کافای بیشتر، انرژی قدرتمند و پایداری دارند اما اغلب فاقد چالاکی هستند.
افرادی که دوشای کافای قویتری دارند، معمولاً در تمام ورزش‌ها خوبند و اگر متعادل‌تر و انعطاف‌پذیرتر شوند، مهارت بیشتری می‌یابند. تیپ‌های دو دوشایی مثلا کافا-پیتا و پیتا-کافا می‌توانند ورزشکاران موفق و حرفه‌ای شوند. ترکیب قدرت و استقامت کافا و تحرک و ستیزه‌جویی پیتا، تیپ ورزشی خوبی ارائه می‌دهد. بسیاری از کافایی‌ها، چربی و آب اضافی دارند که باید خارج شود لذا، دویدن و پارو زدن و پیاده‌روی تند آنها را در تعدیل این چربی و آب اضافی کمک می‌کند. در ادامه به ورزش هایی که برای افراد با دوشای کافای بیشتر مناسبند اشاره شده است:
- دوچرخه‌سواری،
- شنا،
- یوگا (بیشتر از نوع یوگای قدرتی مثل آشتانگا یوگا)،
- دویدن،
- ایروبیک،
- پیلاتس،
- قایقرانی
در مجموع ورزش‌های رقابتی برای این افراد مفید است.
عدم تعادل دوشای کافا
هنگامی‌که دوشای کافا از تعادل خارج می‌گردد و یا بیش از حد غلبه می‌کند، می‌تواند علائم جسمی و روحی مختلفی ایجاد کند. برخی از علائم فیزیکی رایج عدم تعادل دوشای کافا عبارتند از: افزایش وزن، تجمع آب در بدن، ورم و حتی گاها آلرژی در بدن پدیدار می‌گردد.
هنگامی‌که این توازن به هم می‌خورد، بیش‌ازاندازه می‌خوابید، احساس سنگینی یا خواب آلودگی بعد از غذا خوردن، هضم آهسته یا کسل کننده، رکود یا اینرسی و دشواری راه اندازی و شروع هر کاری (کند شروع کننده)،
یبوست، بزاق بیش از حد، مخاط بیش از حد، سرفه مرطوب، برچسب های پوستی، عدم تحرک، ذهن مه آلود و مبهم، یک دنده بودن و طمع زیاد!
همچنین افراد با دوشای کافای تشدید شده و نامتعادل گاها از بیماری آسم، دیابت و افسردگی، لرز، بی اشتهایی، مشکل تنفس، ذات الریه، کیست نیز در رنج هستند.
بيماري قند خطرناكترين عارضه ناشي از اختلال كافا است، اگر دچار سرماخوردگيهاي مكرر و آلرژي وآسم هستيد و سرفه هاي بلغمي وگلودرد داريد اين دوشا دچار ناهماهنگي شده است، ميزان بالاي كلسترول، سنگيني دستها وپاها، مفاصل شل ودردناك، عدم تحمل سرما ورطوبت، غده هاي چركي و ديگر زائده ها نیز می‌تواند از نشانه های اختلال در دوشای کافا باشد.
اگر پاسخ شما به بسیاری از موارد بالا ” بله ” می‌باشد، شیوه زندگی و رژیم غذایی زیر می‌تواند در برگرداندن تعادل به دوشای کافای شما كمك نماید.
رژیم غذایی مناسب برای تعادل دوشای کافا
رژیم غذایی برای تنظیم دوشای کافا باید انرژی‌بخش باشد و سیستم متابولیسم و هاضمه را تحریک کند. وعدۀ غذایی اصلی شما ناهار و کوچک‌ترین وعدۀ غذایی‌تان شام باید باشد. سه ساعت تا زمان خواب شما برای هضم غذا زمان لازم است.
توصیه‌های تغذیه‌ای مناسب برای تنظیم دوشای کافا:
- میوه‌های مناسب: سیب، توت، گیلاس، انبه، هلو، گلابی و کشمش توصیه می‌شود. انجیر و آلو خشک نیز خوب است اما در صورت امکان از مصرف سایر میوه‌های خشک خودداری شود.
- از میوه‌های سبک همچون سیب، گلابی، انار و زردآلو استفاده کنید. مصرف میوه‌های سنگین‌تر همچون موز، آوکادو، آناناس، پرتقال، نارگیل، خربزه و خرما را کاهش دهید
به طور کلی ، می‌توانید حداقل یک ساعت قبل یا بعد از غذا میوه بخورید اما عصرها یا شب نباشد بهتر است.
- سبزیجات: چغندر قرمز، کلم، هویج، گل‌کلم، کرفس، بادمجان، سیر، کاهو، قارچ، پیاز، جعفری، نخود فرنگی، تربچه، اسفناج، جوانه ها، رازیانه و جوانه بروکسل.
به‌طورکلی همۀ سبزیجات توصیه می‌گردند، اما مصرف سبزیجات شیرین و آبدار همچون سیب‌زمینی شیرین، گوجه‌فرنگی، کدو را کم کنید.
- چای‌های گیاهی، مثل چای‌های دارچین، زنجبیل و مواد تلخ و یا با طعم گس
- فلفل قرمز، فلفل، ترب کوهی، سیر، زنجبیل، زردچوبه، میخک، هل، دارچین، گشنیز، زیره، شنبلیله، جوز هندی، رازیانه و نعناع
تمام ادویه‌ها به‌جز نمک کافا را متعادل می‌سازد. از ادویه‌های قابض همچون فلفل، دانۀ خردل، زنجبیل در رژیم غذایی خود آزادانه استفاده کنید.
- انواع حبوبات برای دوشای کافا مناسب است. فقط مصرف سویا و غذاهایی که از سویا تهیه می‌شود همچون پنیر سویا باید محدود شوند.
- مصرف آجیل و مغزها را کاهش دهید. تخم کدو و آفتابگردان مفید است.
- برای افرادی که گیاهخوار نیستند، گوشت سفید ارگانیک، مرغ، بوقلمون، تخم‌مرغ، غذاهای دریایی مفید است. مصرف گوشت قرمز را کم کنید.
- چربی و روغن‌ها: مقدار کمی روغن‌زیتون خالص، روغن بادام، آفتابگردان، خردل استفاده کنید.
- غلات: جو، ذرت، ارزن، گندم‌سیاه، کینوا و چاودار مفید هستند و مصرف جو دوسر، برنج و گندم باید کم شود.
حرکات یوگا برای تعادل دوشای کافا
همانطور که می‌دانیم تمرینات یوگا برای بهبود و متعادل سازی تمامی دوشاها بسیار عالی و تاثیرگذار هستند و شرکت در کلاس یوگا از هر نوعش می‌تواند برای شروع فوق‌العاده باشد. البته برای دوشای کافا، تمرینات ریتمیک، قدرتی و پویا در یوگا مثل سبک وینیاسافلو یا آشتانگا بیشتر توصیه می‌شود. در ادامه چند تا از حرکات بدنی یوگا (آسانا) برای بهبود دوشای کافا معرفی می‌کنیم.
- چاتورانگا دانداسانا
- ستوبانداساروانگاسانا
- ساروانگاسانا
- وریکشاسانا
- اوتکاتاسانا
- ویرابادراسانا سری
- تریکوناسانا
- ناتاراجاسانا
- آدوموکهاشواناسانا
- ناواسانا
نتیجه گیری
دوشای کافا یکی از سه دوشای اصلی در طب آیورودا است که از دو عنصر آب و خاک تشکیل شده است. اگر یکنواختی و سکون بیش از حد در زندگی شما، منجر به عدم تعادل نیروی کافا شود، شروع به سست کردن شما می‌کند. یک شیوه زندگی منظم و پر تحرک به کافا بسیار کمک می‌کند تا شما در سنگینی خاک مجذوب نشوید.