شش شاخه اصلی یوگا
همان طور که قبلا در مطلب یوگا چیست؟ اشاره کردیم، یوگا شش شاخه اصلی دارد که در این مطلب قصد داریم در مورد این شش شاخه اصلی یوگا صحبت کنیم. در ادامه هر یک از این شش شاخه معرفی می شوند و اطلاعاتی در مورد هر یک از آن ها ارائه خواهیم کرد. پس در ادامه این مطلب همراه ما باشید.
شاخه اول: آشتانگا یوگا
این شاخه از یوگا منصوب به آشتانگا یوگای پاتانجلی است. طبق اصول پاتانجلی یوگا شامل هشت مرحله با عناوین زیر است و فردی که می خواهد از طریق خرد و حکمت یوگا به تعالی روح و خودشناسی برسد باید بتواند ازین مراحل به درستی عبور کند:
• یاما = آموزه های اخلاقی
• نیاما = پرهیزات
• آسانا = وضعیت های بدنی
• پرانایاما = تمرینات تنفسی
• پراتی آهارا = تمرینات برای جمع حواس
• دارانا = تمرکز
• دیانا = مراقبه
• سامادهی = اشراق
هدف نهایی تمرین آشتانگا، پاکسازی بدن و ذهن است. با انجام حرکات سریع و قدرتمند و رعایت تاپاس (تاپا یک کلمه سانسکریت است و به یکی از پنج نیایشی اشاره می کند که به کسانی که در یک مسیر معنوی هستند نشان می دهد که چگونه باید راه خود را ادامه دهند.
تاپا به استقامت، پایداری، سرسختی و تحمل تعبیر می شود.) هر چیز اضافی، چه جسمی و چه روحی، را باید برطرف کنید و از میان بردارید. این تمرین یک حس قوی از هدفمندی دارد و شما را مجبور به تمرکز و رشد می کنید.
در مقاله ای جداگانه به نام «معرفی و تشریح هشت پیکر یوگا از دیدگاه پاتانجلی» این مراحل را به تفصیل شرح داده ایم که برای مطالعه بیشتر و دست یابی به آگاهی در این باب می توانید به این مطلب مراجعه نمایید.
شاخه دوم: هاتا يوگا يا يوگاي حرکتي
مفهوم هاتا یوگا، یوگای نیرو است. از آنجایی که تمرینات بدنی یوگا برای ایجاد تعادل میان انرژی های خوشید و ماه در درون ما طراحی شده اند، بسیاری از مربیان یوگا Ha را معادل خورشید و Tha را معادل ماه می دانند. هرچند، تمرینات بدنی یوگا بیشتر بر ایجاد تعادل در ارگانیسم بدن انسان متمرکز است، هاتایوگا، جسم و ذهن انسان را از طریق آزمایش، تحرک و نیروی فیزیکی تغییر می دهد.
هاتا یوگا همان تمرینات بدنی و جسمی است که شما به احتمال زیاد به نوعی در کلاس تمرین خواهید کرد، خواه به آن هاتا یوگا ، یوگا وینیاسا یوگا ، پاور یوگا یا هر یک از سبک های دیگر یوگا بدنی اتلاق کنید.
هاتا يوگا متداول‌ترين و مدرن ترین شاخه يوگا است که در قرن یازده میلادی ابداع شد. این شاخه از یوگا در کشور‌هاي غربي طرفداران زيادي دارد. می توان گفت این هاتا یوگا به نوعی از تانترا یوگا برگرفته شده است و مخترع آن گوراکشاناتاست که یک ماها یوگی بود.
در اين شاخه از يوگا، از حرکات بدني يا آسانا، تکنيک‌هاي تنفسي يا پراناياما و مديتيشن يا مراقبه استفاده مي‌شود که باعث مي‌شوند سلامت فرد بهبود یافته و به بُعد معنوي خود نزديک‌تر شود. اگر به دنبال ذهني آرام و جسمي‌سالم هستيد، هاتا يوگا مي‌تواند برايتان بسيار سودمند باشد.
شاخه سوم: راجا يوگا يا يوگاي خودداري
راجا به معني همايوني است و‌اين روش، شاه يوگا به‌حساب مي‌آيد که ممکن است به‌‌دليل اين باشد که بيشتر افرادي که اين روش را انتخاب مي‌کنند، در انجمن‌‌هاي مذهبي و يا معنوي به نوعي مشغول به فعاليت هستند. راجا يوگا بر پايه تعليمات هشت‌گانه يوگا بنا شده است که در يوگا سو‌ترا مشاهده مي‌شود.
يک راجا يوگي خود را به عنوان مرکزيت مي‌بيند و به همين دلیل، احترام گذاشتن به خود و به تمامي مخلوقات هستي امري واجب براي راهش به‌شمار مي‌آيد. آن ها اول ياد مي‌گيرند که بر نفس خود غلبه کنند و به اين ترتيب خود را محترم بشمارند. هدف راجایوگا کنترل عقل و افکار از طریق مراقبه است و به دلیل ماهیت درونی و معنوی خود، خودفرمانی بالایی می طلبد.
شاخه چهارم: کارما یوگا یا یوگای خدمت‌گذاری
مفهوم کارما یوگا، «یوگای عمل (اکشن)» است و تعبیر «مذهب عشق» نیز برای آن به کار می رود. کارما از ریشه «Kri» به معنی انجام دادن است. در تعریف این شاخه از یوگا می توان گفت که کارما یوگا یعنی انجام کارهای بدون پاداش برای دستیابی به ارتقاي روحی و شخصیتی بدون اینکه انتظار نفع شخصی از آن داشته باشیم.
این شاخه از یوگا به سبب شامل شدن کارهای عام المنفعه در جهت خدمت رساندن به دیگران، موجب می شود ما بتوانیم بر یک سری از خصوصیات اخلاقی مثل ایگو یا منیت وجودیمان غلبه کنیم. کارما یوگا بخش بزرگی از اندیشه هندی را در بر می گیرد. از طریق کارما یوگا، اتحاد با خداوند از طرق تقدیم کردن هر عملی به او قابل دستیابی است.
آنچه کارما یوگا بر آن تاکید دارد، رهایی از وابستگی و دلبستگی به نتایج و پیامد کارهای داوطلبانه ای است که انجام می دهیم، و تمرکز بر خود عمل در لحظه است. آگاهی از افکار، کلمات، کردار و ذهن آگاهی (Mindfulness)، مهم ترین بخش های کارما یوگا هستند که به یوگی این امکان را می دهند تا عمل در لحظه را به طور حقیقی تجربه کنند. اگر قصد دارید دنیا را جای بهتری برای انسان ها کنید، کارما یوگا بهترین راه است.
شاخه پنجم: باکتی یوگا یا یوگای از خودگذشتگی
مفهوم باکتی از خودگذشتگی است. کلمه باکتی از ریشه Bhaj گرفته شده است، که جوهره آن «به اشتراک گذاشتن» است. تعریف باکتی یوگا برای علاقه مندان این شاخه بسیار آشنا و ملموس است زیرا باکتی یوگا مفهوم عشق و دوستی است، عشقی بی قید و شرط به تمام موجودات و عالم هستی.
درواقع این شاخه از یوگا راهی برای عشق ورزیدن به تمام مخلوقات خداوند است و طرفداران این راه، با انجام کارهای خیرخواهانه، محبت های بی دریغ و کمک به همنوعان سعی در ایجاد توازن و تعادل در عالم هستی و وجود خودشان دارند. دقیقا مانند کارما یوگا، وقف کردن اعمال به خدا و فداکاری و نفع رساندن به جهان هستی بخشی از ذات باکتی یوگا است. باکتی یوگا دارای هشت بخش است که یک یوگی می تواند در آن شرکت کند. این هشت بخش عبارتند از:
- شراوانا: گوش سپردن به کلام مقدس
- کیرتانا: خواندن نواهای فداکاری و از خودگذشتگی
- سمارانا: به خاطر آوردن خالق هستی از طریق مراقبه
- پادا سِوانا: خدمت گزاری در پیشگاه پرودگار و پرستش
- واندانا: سجده در برابر خداوند
- داسیا: بندگی برای پروردگار
- ساخیا: دوستی از آن نوع که یزدان تو را به مقام دوستی خود برساند.
- آتما نیوِدانا: خودیاری و خود یاوری
Image Source: https://laurenmarie.yoga/blog/f/jnana
شاخه ششم: گیانایوگا یا یوگای ذهن
در تعریف این شاخه از یوگا باید بگوییم که جنانایوگا یا گیانایوگا یعنی رسیدن به توفیقات معنوی از طریق کسب خرد و دانش الهی، این بدان معناست که افراد پیرو این شاخه از طریق افزایش معلومات و مطالعه و آگاهی در حوزه معنوی سعی بر آن دارند که بتوانند به خودشناسی برسند و اتحادی که از مفهوم یوگا بیرون می آید را تجربه کنند.
جنانا یوگا، از بهترین راه های معرفت و شناخت حقیقت وجودی است. این سبک تأکید بر این دارد که شما هر آنچه در طریقت کسب می کنید را به دیگران هم هدیه و انتقال دهید تا بتوانید تعادل را برقرار کنید. افراد زیادی در دنیا به این شاخه گرایش دارند و علوم تخصصی معنوی را دنبال می کنند و مربیان متعددی آن را آموزش می دهند.
جنانا يوگا شاخه‌اي از يوگا است که اساسا با فکر و ذهن سروکار دارد و روي هوش و شعور فرد تمرکز مي‌کند. جنانا يوگي‌‌ها شعور و آگاهي را با هم برابر مي‌دانند و هدف‌شان يکي ساختن اين دو به منظور از ميان برداشتن محدوديت‌‌ها است.
از آنجايي که جنانا یوگی ها مي‌خواهند به آگاهي برسند، به تمامي‌فلسفه‌‌ها و مذاهب نيز چراغ سبز نشان مي‌دهند چون باور دارند که يک ذهن باز و منطقي براي شناخت روح، حياتي است. جنانا یوگا یکی از بهترین و مستقیم ترین مسیرها به سوی بینش و روشنایی ذهن و در عین حال یکی از دشوارترین است. جنانا یوگی ها از طریق مطالعه متون فلسفی و یوگا، همراه با قیاس و پرسشگری سعی در درک اعماق بدن، ذهن و روح دارند.
اگر در مورد مفهوم یوگا و فلسفه آن سوالی دارید، یا اگر پیشنهاد و مطلب تکمیلی دارید، پایین همین صفحه در قسمت نظرات برای ما بنویسید و شانس خودتان را برای دریافت هدایای طاتا آکادمی افزایش دهید.