هرچقدر سن مواجه شدن با مهارت‌هایی مثل ورزش، موسیقی، یادگیری زبان دوم و… را پایین‌تر لحاظ کنیم، تأثیر مطلوب‌تری در یادگیری دارند. اما انتخاب خانواده‌ها برای آمادگی جسمانی، انعطاف و قوی شدن عضلات کودکان خود شامل ورزش‌های گروهی و فیزیکی که فقط جسم را درگیر می‌کند می‌شود. و متأسفانه آشنایی کافی با فعالیت‌هایی که علاوه بر تربیت بدن به تربیت ذهن نیز می‌پردازد ندارند. یکی از این فعالیت‌ها ورزش یوگا است. خوشبختانه می‌توان گفت دامنه سنی مشخصی ندارد. و برخلاف باور عموم که تمرین سنگینی برای روحیه و جسم کودک تصور می‌شود، با دستورالعمل‌های مناسب سن هر کارآموز ذهن و بدن او آماده پذیرش تمرین یوگا می‌شود. که حتی به نوعی سرگرم‌کننده است.

یوگا چیست؟

یوگا نوعی حرکت باستانی هندی است که از تمرکز، تمرین تنفس و ژست‌های بدنی ساخته شده است. یوگا در طولانی‌مدت انعطاف‌پذیری و سلامت جسم را در کنار کاهش استرس و آرامش درونی به بدن شما می‌بخشد. یوگا علاوه بر حرکات بدنی (آساناها)، شامل تمرین‌های تنفسی (پرانایاما) نیز می‌شود. خواستگاه یوگا به هزاران سال پیش بازمی‌گردد که برگرفته از مکتب شامانیسم هند باستان است. یوگا همراه با ژست‌های مودرا انجام می‌شود. مودرا حرکت مقدس و باستانی در یوگا، هندو و بوداست که فرای حرکات ظریف دست، پا یا بدن است. هرکدام از ژست‌هایی که ما می‌بینیم که حین اجرا ظاهراً ساده هستند، دارای یک پیام هستند که تأثیر عمیقی بر تمرکز و کاهش استرس و اضطراب، حتی تغییر در خلق‌وخو دارد. مودرا بخش مهمی از رقص کلاسیک هندی‌هاست که به ابراز احساسات می‌پردازد. ریشه‌های آن در آیین‌های هندو و بودایی دیده می‌شود. مودراها حرکات نمادین دست هستند که در متون مقدس هند و بودا، به ویژه در متون یوگا و تانترای هندو و آیین‌های بودایی، به عنوان ابزارهایی برای هدایت انرژی‌های درونی و ارتقاء تمرکز ذهنی و معنوی معرفی شده‌اند. یوگا ورزشی فراتر از تمرین‌های فیزیکی است. یوگا تناسب بین ذهن و جسم را برقرار می‌کند. که می‌تواند انسان را از درون با خود و جهان بیرون به صلح برساند.

آموزش یوگا برای کودکان

امروزه با وجود سبک زندگی، تغذیه شیمیایی، بازی‌های کامپیوتری و کارتون‌هایی که روحیه خشونت، تنش و پرخاشگری را در کودکان پرورش می‌دهند، یوگا تمرین بی‌نظیری برای تمرکز و غلبه بر استرس از زمان کودکی است. یوگا با مدیتیشن، تمرین‌های تنفس در کنار انعطاف‌پذیری اندام‌ها کودک را از درون و بیرون به تعادل می‌رساند. در ورزش یوگا هر فرد برای رسیدن به درجه قهرمانی در درون خود تلاش می‌کند و خبری از برد تیمی و گروهی نیست. قهرمانی که با بزرگ شدن فرد رشد می‌کند و در زمان بزرگسالی از پس چالش‌ها و کم و کاستی‌های زندگی با تسلط بر خود از طریق ورزیدگی ذهن و بدن برمی‌آید.

با فراهم کردن محیطی شاد و سرگرم‌کننده، استفاده از حرکات ساده و جذاب، زمان کوتاه در کنار جلسات منظم و تشویق و حمایت؛ بستر مناسب آموزش برای کودکان دلبندتان فراهم خواهد شد.

چند نمونه از حرکات آسان شده یوگا برای تسهیل آموزش کودکان: حرکت درخت، حرکت گربه و گاو، حرکت مار کبری، حرکت پل، حرکت کودک و…

فواید یوگا برای کودکان

همانطور که تا اینجای بلاگ مزایای جادویی یوگا در کودکی را ذکر کردیم، در ادامه نیز به مهم‌ترین فواید آن می‌پردازیم:

بهبود تمرکز و توجه

یکی از کارکردهای مهم یوگا افزایش تمرکز و تقویت حافظه است. کودکان در سنین پایین با بازیگوشی مسئولیت‌هایی که برایشان مقرر می‌کنیم را به فراموشی می‌سپارند. تمرین‌های یوگا کودک شما را در ادامه مسیر یادگیری یاری می‌دهد، بخصوص در دوران تحصیل و مدرسه که بیشتر از هر زمان دیگری حافظه کمک‌کننده است. پس اگر فرزند شما هنوز به سن تحصیل نرسیده است، در درست‌ترین زمان تمرین‌های ذهنی یوگا فرا رسیده است.

بهبود سلامت جسمانی

کودکان در حال رشد هستند و بدن‌های آن‌ها به طور مداوم در حال تغییر و تکامل است. یوگا با ایجاد تعادل میان ذهن و بدن، به کودکان کمک می‌کند تا از نظر جسمانی قوی‌تر، انعطاف‌پذیرتر و سالم‌تر شوند. اساسی‌ترین دستاورد یوگا سلامتی است. یوگا به تقویت عضله، انعطاف‌پذیری و تعادل کودک کمک خواهد کرد. حتی دیده شده‌است که با تقویت عضلات یوگا چقدر پاسخگوی نیاز کودکانی که مشکلات حرکتی داشته‌اند بوده است و در بهبود وضعیتشان کمک کرده است. از دیگر فواید جسمانی یوگا بهبود عملکرد قلب و ریه است.

آرامش و کنترل اضطراب

آرامش یکی از اساسی‌ترین بخش‌های یوگا است که تأثیرات عمیقی بر ذهن و بدن دارد. وقتی صحبت از یوگا برای کودکان می‌شود، آرامش نقش بسیار مهمی در کمک به رشد روانی، احساسی و جسمی آن‌ها ایفا می‌کند. یوگا به برقراری آرامش و کنترل اضطراب در رفتار کودک کمک می‌کند. اگر استمرار را چاشنی ورزش یوگا کنید، کنترل رفتارهای منفی و پرخاشگری را به دنبال دارد. این تمرین‌ها نتیجه مقطعی یا کوتاه‌مدت ندارند. به حفظ ثبات رفتاری در طولانی‌مدت کمک خواهد کرد. حتی اگر کودک شما پیش فعال نیز هست، تمرین‌های یوگا به آرامش رفتاریشان کمک می‌کند.

افزایش اعتماد به نفس و خودآگاهی

اعتماد به نفس یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی است که می‌تواند مسیر رشد، یادگیری و موفقیت کودکان را شکل دهد. کودکی که اعتماد به نفس بالایی دارد، احساس ارزشمندی می‌کند، توانایی‌های خود را می‌شناسد و با چالش‌های زندگی با اطمینان بیشتری روبه‌رو می‌شود. کودکانی که به شکل منظم یوگا کار می‌کنند از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار هستند. یوگا باعث می‌شود تا توانایی‌های خود را بشناسند و به آن ایمان داشته باشند. و همین که به مرور زمان متوجه تغییرات خلق و خویی در کنار بهبود عملکرد جسمیشان می‌شوند خوشحال‌ترند و در نتیجه از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار می‌شوند.

بهبود کیفیت خواب

خواب یکی از مهم‌ترین عوامل در رشد جسمی و روانی کودکان است. خواب کافی و باکیفیت، نقش حیاتی در سلامت بدن، تقویت سیستم ایمنی، رشد مغز و بهبود عملکرد روزانه کودکان دارد. اما بسیاری از کودکان، به دلایل مختلفی مانند استرس، اضطراب یا سبک زندگی پرمشغله، مشکلاتی در خواب دارند. یوگا به عنوان یک راه طبیعی و آرامش‌بخش می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کودکان کمک کند.

یوگا با ترکیب حرکات فیزیکی، تکنیک‌های تنفس و تمرکز ذهنی، به آرامش بدن و ذهن کمک می‌کند. این تمرین می‌تواند به کودکانی که با مشکلات خواب دست و پنجه نرم می‌کنند، کمک کند تا راحت‌تر به خواب بروند و خواب عمیق‌تر و باکیفیت‌تری داشته باشند.

مضرات یوگا برای کودکان

در کنار تأثیرات فوق‌العاده‌ای که برای ورزش یوگا نام بردیم، اگر زیر نظر مربی کاربلد و حرفه‌ای تدریس نشود، عوارض جبران‌ناپذیری به دنبال خواهد داشت. ورزش یوگا هم مثل هر ورزش دیگری باید متناسب با روحیه و ویژگی‌های جسمی هر فرد انجام شود. کودکان چون عضلات ضعیف و توانایی جسمی کمی دارند، بیش از حد نباید به بدن آن‌ها فشار آورد. زیرا ممکن است دچار آسیب‌‌های مفصلی و عضلانی شوند.

در صورتی که کودک شما هریک از مشکلاتی که در ادامه ذکر خواهیم کرد را داشته باشد، شروع یا ادامه دادن ورزش یوگا به قیمت آسیب به سلامتی ایشان تمام خواهد شد:

کودکان مبتلا به صرع: کودکانی که به صرع مبتلا هستند، نباید تکنیک‌های تنفس سریع مانند کاپالاباتی و باستریکا پرانایاما را انجام دهند. این تکنیک‌ها ممکن است باعث تحریک سیستم عصبی و افزایش خطر حملات صرعی شوند.

کودکان با مشکلات ناحیه کمر: کودکانی که دچار مشکلات جسمی در ناحیه کمر هستند، باید از انجام برخی حرکات یوگا که ممکن است فشار زیادی به ستون فقرات وارد کند، اجتناب کنند. این حرکات شامل موارد زیر است:

حالت کمان (Dhanurasana)

خم شدن شدید به جلو (مانند حرکات پاداهاستاسانا و پاشیموتاناسانا)

خم شدن پیشرفته پشت (مانند چاکراسانا)

کودکان مبتلا به بیماری‌های قلبی: کودکانی که دچار بیماری‌های قلبی هستند، باید از انجام حالت‌های معکوس مانند Sarvangasana (ایستادن روی شانه) و Sirsasana (ایستادن روی سر) خودداری کنند. این حرکات ممکن است فشار زیادی به قلب وارد کنند و برای کودکان با مشکلات قلبی مناسب نیستند.

جمع‌بندی

قدم‌های کوچکی که در راستای سلامت جسم و روان فرزندانمان در همان ابتدای کودکی برمی‌داریم، در آینده نه‌چندان دور نتیجه آن را در زندگی خودمان و اطرافیانمان به ثمر رسیده می‌بینیم. یوگا یکی از همین سرمایه‌گذاری‌های سلامتی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از سن چهار سالگی به بعد کودک شما توانایی انجام تمرین‌های آسان شده یوگا را دارد. البته نیاز به یوگی متخصص دارد تا هر فعالیت را متناسب با روحیه و توانایی جسمی کودک تطبیق دهد و صفر تا صد فعالیت‌های او را زیر نظر داشته باشد تا در نتیجه به انعطاف‌پذیری، تقویت عضلات، هماهنگی و اصلاح وضعیت بدن، تقویت قلب و گردش خون در کنار تمرکز، آرامش، کنترل اضطراب و اعتماد به نفس و… که بخش کوچکی از فواید یوگا است را به کودک شما ببخشد.

در صورتی که با هریک از نکاتی که ذکر کردیم بالعکس رفتار شود، یوگا ورزش مضری نه تنها برای کودکان بلکه برای بزرگسالان نیز نام برده می‌شود.

کلاس یوگا برای کودکان یکی از صدها پکیج طاتا آکادمی، آکادمی تخصصی یوگا و مدیتیشن است. که سبک زندگی سالم را بدون حضور فیزیکی به صورت خصوصی یا عمومی تدریس می‌کنند. با شرکت در کلاس‌های خصوصی وضعیت جسمانی شما چک می‌شود و کلاس شما پاسخگوی نیاز‌های بدنی شما خواهد بود. که با توجه به هدفی که از یوگا دارید تعیین خواهد شد. با انواع کلاس آنلاین یوگا بدون اینکه استرس کنترل زمان و یا حضور به موقع در وسط مشغله‌های روز را داشته باشید، مهارت یوگا و مدیتیشن را فرا گیرید.