تنفس بهاستریکا راهی برای افزایش انرژی و تمرکز ذهن
تنفس بهاستریکا یکی از تکنیک‌های مهم و مؤثر در یوگا است که به طور ویژه برای تقویت سیستم تنفسی و افزایش سطح انرژی بدن استفاده می‌شود. این تکنیک با ترکیب دم و بازدم‌های سریع و پرقدرت، کمک می‌کند تا اکسیژن بیشتری به خون برسد و عملکرد فیزیکی و ذهنی بهبود یابد. تنفس بهاستریکا علاوه بر فواید جسمی، به تقویت تمرکز و رفع استرس نیز کمک می‌کند. در این مقاله، به بررسی نحوه انجام، فواید و شرایطی که باید در هنگام تمرین آن رعایت کرد خواهیم پرداخت.
تنفس بهاستریکا چیست؟
بهاستریکا یکی از تکنیک‌های تنفسی مهم در پرانایاما یوگا محسوب می‌شود که به آن “دم و بازدم آتشین ” نیز گفته می‌شود. در زبان سانسکریت، بهاستریکا به معنای غرش است. در این تکنیک تنفسی، دم و بازدم با شدت و انرژی بالا انجام می‌شود و هدف آن تحریک انرژی حیاتی بدن (پرانا) و پاکسازی مسیرهای تنفسی می‌باشد. تنفس بهاستریکا شباهت زیادی به تنفس کاپالابهاتی دارد.
در تنفس بهاستریکا، عمل دم و بازدم به شکلی فعال و سریع، و با استفاده از ماهیچه‌های شکم و دیافراگم انجام می‌شود. این تکنیک نه تنها به افزایش اکسیژن‌رسانی به سلول‌های بدن کمک می‌کند، بلکه ذهن را هوشیارتر و بدن را پرانرژی‌تر می‌سازد. تمرکز اصلی در بهاستریکا بر کنترل آگاهانه جریان هوا و هماهنگی بین ذهن و تنفس است؛ به همین دلیل آن را یکی از روش‌های پیشرفته در تمرینات یوگا می‌دانند.
فواید تنفس بهاستریکا
تنفس بهاستریکا از فواید متعددی برخوردار می‌باشد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- باعث بهبود گردش خون در بدن شده و اکسیژن‌رسانی را به شکل مؤثرتری انجام می‌دهد.
- ظرفیت ریه‌ها را افزایش می‌دهد و نفس‌گیری عمیق‌تری را برای فرد فراهم می‌کند.
- در فرآیند سم‌زدایی طبیعی بدن مؤثر است و به پاکسازی داخلی کمک می‌کند.
- سیستم گوارشی را تحریک کرده و عملکرد آن را تقویت می‌نماید.
- با تمرین مداوم، قلب و ریه‌ها مقاوم‌تر و سالم‌تر عمل می‌کنند.
- خون را با سطح بالایی از اکسیژن تغذیه کرده و عملکرد بدن را بهبود می‌دهد.
- تعادل سیستم عصبی را حفظ می‌کند و بدن را از تنش‌های اضافی رها می‌سازد.
- ذهن را شاداب می‌کند و احساس نشاط و آرامش را در بدن گسترش می‌دهد.
- مجاری تنفسی و سینوس‌ها را از مخاط‌های اضافی پاک می‌کند.
- به تقویت عضلات تنفسی مانند دیافراگم، شکم و برونش‌ها کمک می‌نماید.
- دی‌اکسید کربن را به شکل مؤثرتری از خون و بافت‌ها دفع می‌کند و تنفس را سالم‌تر می‌سازد.
چگونگی تنفس بهاستریکا
انجام تمرینات بدنی و فیزیکی نیازمند اکسیژن کافی می‌باشند تا قلب بتواند سیگنال پمپاژ را بهتر و سریع‌تر دریافت کند. با انجام تنفس بهاستریکا، اکسیژن بیشتری به خون پمپاژ خواهد شد؛ حتی اگر نیازی به آن نداشته باشید. برای انجام این تکنیک تنفسی، نیاز است مراحل زیر را پشت سر بگذارید:
- روی زمین به حالت لوتوس یا چهارزانو بنشینید؛ اگر این حالت راحت نیست، هر نشستی که برایتان آسوده‌تر است را انتخاب کنید.
- ستون فقرات را صاف و سر را هم‌راستا با گردن نگه دارید.
- ابتدا سه نفس عادی و عمیق بکشید تا ذهن و بدن آماده شود.
- دست‌ها را روی دنده‌های کناری یا شکم بگذارید تا حرکت تنفس را بهتر حس کنید.
- با قدرت از بینی نفس بکشید و بلافاصله با قدرت نیز بازدم کنید؛ این چرخه را پشت سر هم تکرار کنید.
- می‌توانید هم‌زمان با دم، دست‌ها را بالای سر ببرید و هنگام بازدم، به‌صورت مشت‌شده پایین بیاورید.
- این چرخه را چند بار ادامه دهید، سپس با تنفس معمولی تمرین را به پایان برسانید.
- در ابتدا، سرعت را حدود یک دم و بازدم در هر ثانیه نگه دارید و با تمرین تدریجی، به دو نفس در ثانیه برسانید.
چه کسانی نباید تنفس بهاستریکا را انجام دهند؟
با وجود تمام فوایدی که تنفس بهاستریکا دارد اما برای همه افراد مناسب نیست. زنان باردار و یا افرادی که در دوران قاعدگی هستند مجاز به انجام این تکنیک تنفسی نمی‌باشند؛ چراکه منجر به وارد شدن فشار زیادی به بدن خواهد شد. همچنین کسانی که به بیماری‌های قلبی، فشارخون بالا، فتق، زخم معده، صرع، سرگیجه، خونریزی شدید بینی یا مشکلات چشمی مانند جدا شدن شبکیه و گلوکوم دچارند، بهتر است از انجام این تکنیک خودداری کنند. افرادی که آسم یا برونشیت مزمن دارند نیز باید تنها زیر نظر مربی مجرب این تمرین را انجام دهند. در نهایت، اگر سابقه جراحی شکم دارید یا در معرض خطر سکته مغزی هستید، حتماً پیش از شروع بهاستریکا با پزشک مشورت کنید.
کلام پایانی
تنفس بهاستریکا به‌عنوان یک تکنیک مؤثر در یوگا می‌تواند نقش چشمگیری در بهبود سلامتی جسمی و ذهنی افراد ایفا کند. این تمرین با افزایش سطح اکسیژن در خون، تقویت سیستم تنفسی و بهبود عملکرد قلب و ریه‌ها، به طور قابل توجهی به ارتقاء انرژی و کاهش استرس کمک می‌کند. با این حال، مهم است که این تمرین تحت نظر یک مربی باتجربه و با توجه به شرایط جسمانی انجام شود. به‌طور کلی، تنفس بهاستریکا می‌تواند به‌عنوان بخشی از برنامه روزانه کلاس یوگا، فواید بسیاری برای سلامت و رفاه کلی بدن داشته باشد.