دوشا یا طبع، جوهره وجود انسان در طب آیورودا هستند. هر انسانی از زمان تولد دارای ترکیبی از سه دوشا (نیروهای زندگی) است که عبارت‌اند از واتا، پیتا و کافا.
همان‌طور که در طب آیورودا اشاره کردیم، نحوه نوسان این سه دوشا تحت تاثیر عواملی نظیر تغییرات فصل، این قانون اساسی در طب آیورودا از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. در این مطلب قصد داریم در مورد دوشای واتا صحبت کنیم پس در ادامه با ما همراه باشید.
بدن ما از ۵ عنصر و سه طبع یا مزاج تشکیل شده است. ترکیب عنصر هوا و اتر، دوشا یا مزاج واتا را تشکیل می‌دهد که بدن را به ویژگی سرد و خشک مایل می‌کند. واتا بر تمام حرکات ذهن و بدن حاکم است و جریان خون، دفع مواد زائد، تنفس و حرکت افکار را در ذهن کنترل می‌کند.
در واقع، دوشای واتا به عنوان یکی از دوشاهای سه‌گانه مسئول بخش‌های خلاقیت، شادی، ارتباطات، شنیدن، لمس کردن، تنفس، عملکرد قلب، جریان، قاعدگی، زایمان، ارگاسم، دفع مواد زائد (ادرار، مدفوع، عرق)، افکار، احساسات، عملکرد کلی سیستم عصبی و تمام حرکات بدنی است.
از آن‌جایی که دوشاهای پیتا و کافا توانایی حرکت بدون واتا را ندارند، دوشای واتا را می‌توان رهبر سه اصل (دوشا) آیورودیک دانست؛ به همین دلیل است که تعادل دوشای واتا بسیار مهم است.
ویژگی‌های شخصیتی افراد با دوشای غالب واتا
کسانی که واتای غالب دارند، معمولا افرادی مشتاق، چابک و خلاق هستند. آنها شاید زودرنج باشند، با این حال برای تجربه‌های جدید آماده هستند. علاوه بر این، افراد با دوشای واتا غالب، افرادی فعال هستند و دوست دارند مدام در جنبش و حرکت باشند. البته کمی هم فراموش کارند.
افراد واتایی عاشق موسیقی و رقص هستند. آنها می‌توانند هنگام گوش دادن به موسیقی کلاسیک به‌راحتی آرام شوند، از ماساژهای گرم و ملایم روغن لذت ببرند و می‌توانند خود و جهان را در این راه فراموش کنند.
فضای دنج و پارچه‌های نرم مانند ابریشم، مخلوط پشم ابریشم و پنبه روی پوست تعادل داخلی را ایجاد می‌کند. اتاق‌هایی که در آن زندگی می‌کنند باید از گرما و راحتی برخوردار شوند. صندلی یا مبل راحتی همراه با پتو پشمی نرم باعث آرامش سریع آنها می‌شود.
گاهی اوقات افراد دارای طبع واتای افراطی، به سمت مخارج سریع و بی‌معنی پول کشانده می‌شوند. از طرف دیگر، اگر افراد واتا در تعادل زندگی کنند، آنها برای تمام زندگی خود موجوداتی زنده، دوستانه و خلاق باقی می‌مانند. آنها ارتباط تنگاتنگی با بعد روحانی و معنوی خود دارند، به همین دلیل مدیتیشن برای آنها آسان است.
نتیجه تعادل دوشای واتا
هنگامی که واتا، از نظر عملی، با ماهیت اساسی ما متعادل باشد ما از نظر جسم و روان و در پاسخ به تحریک هماهنگ هستیم. هنگامی که در تعادل است، واتا به ما امکان می‌دهد تا به طور یکپارچه در افکار، احساسات و اعمال خود حرکت کنیم.
جابه‌جایی ما آسان است، ادغام حسی و فرایندهای ذهنی ما جریان دارد، و ما احساس باز بودن، خلاق و پرانرژی می‌کنیم. وقتی واتای ما متعادل باشد، نفس ما از سیستم عصبی ما پشتیبانی می‌کند و هموستاز بین بافت‌ها و اندام‌ها وجود دارد.
حرکت نیروی زندگی ما (پرانا) توسط واتا تنظیم می‌شود و این عملکرد به ما امکان می‌دهد به راحتی “الهام” بگیریم (استنشاق کنیم) و (با بازدم) تسلیم شویم.
ویژگی‌های ظاهری و جسمانی و رفتاری واتا
- ساختار جسمانِي سبک و لاغر
- سرعت در انجام فعاليت‌ها
- خشکِي پوست و نامنظمی دندان‌ها
- موهای پرپشت و خشك
- نا منظم بودن گوارش و زمان احساس گرسنگی
- خواب سبک و مقطعی يا بی‌خوابي
- اشتياق، سرزندگي و قدرت تخيل قوي
- هيجان زدگي و حالات متغیر
- به آسانی دوست پیدا می‌كنند
- فراگيري سريع اطلاعات تازه و نيز فراموشي سريع آموخته‌ها
- گرایش به نگراني
- گرایش به یبوست مزاج
- خستگي زودرس
- گرايش به تلاش بیش از حد
- ظهور انفجاري انرژي رواني و جسماني
- در تابستان، خورشید افراد با واتای غالب را به رنگ قهوه ای عمیق در می آورد، که حتی باعث آسیب بیشتر به پوست آن ها می شود که در معرض پیری زودرس است.
عواملی كه باعث می‌شوند دوشای واتا از تعادل خارج گردد!
- یك رژیم غذایی شامل مقدار زیادی غذاهای خشك و نپخته،
· مصرف زیاد نوشیدنی‌های خیلی سرد (نوشیدنی‌هایی كه برای خنك شدن درون آنها یخ می‌ریزند)،
- قرارگرفتن در معرض باد خشك،
- برنامه روزانه متغیر،
- سفرهای خیلی زیاد و درگیری ذهنی فراوان می‌باشند.
در بیشتر افراد در اواخر پاییز و زمستان واتا گرایش به افزایش دارد و تقریباً همه از توجه به متعادل نمودن واتا در این فصول سود می‌برند.
نشانه‌های عدم تعادل دوشای واتا!
ناآرام شدن و فراموش کردن غذا خوردن، اختلالات خواب، اضطراب و عصبی بودن، بیماری‌های آرتریت روماتوئید و سایر مشکلات مفصلی و فراموش‌کاری از جمله نشانه‌های عدم تعادل دوشای واتا است.
چند سوال مهم که می تواند علائمی از عدم تعادل واتا در بدن شما را آشکار کند، عبارت‌اند از :
• دائماً نگران، مضطرب یا كج‌خلق هستید؟
• احساس می‌كنید خسته هستید، اما قادر نیستید خودتان را آرام و ریلكس نمایید؟
• ساكن ماندن و خوابیدن در شب را دشوار برای‌تان دشوار است؟
• هنگام خواب بی‌قرار هستید؟
• احساس می‌كنید پوست شما خشك‌تر از معمول است، كشیده می‌شود یا پوسته پوسته است؟
• موهای شما شكننده شده و اغلب موخوره دارد؟
• لب‌های شما خشكی و ترك دارد؟ گلوی شما همیشه خشك است؟
• گوارش غذای شما نامنظم است؟ مشكل نفخ شكم دارید؟
• احساس می‌كنید نمی‌توانید بنشینید و نیاز دارید كه دائم حركت كنید؟
• احساس گیجی و منگی می‌نمایید؟
• به یاد آوردن چیزها بیشتر از یك دوره كوتاه برای‌تان مشكل است؟
• میزان دقت شما كمتر از معمول است؟
• متمركز شدن برای‌تان سخت‌تر است؟
• تخلیه روده‌ها كمتر از روزی یكبار اتفاق می‌افتد؟
اگر پاسخ شما به تعداد زیادی از سؤالات بالا ” بله ” است، شیوه زندگی وراه‌کارهایی که در ادامه آورده‌ایم می تواند در برگرداندن تعادل به دوشای واتای شما كمك نماید.
راهکارهای درمانی برای تقویت و درمان واتا
برای تقویت و درمان دوشای واتا راه‌های مختلفی وجود دارند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرهیز از روزه‌داری
- پرهیز از تمرینات سنگین
- پرهیز از درمان‌های قوی مثل کایروپراکتیک
- حضور در اتاق‌های گرم و مطبوع
- حمام‌های روغنی
- نظم و برنامه‌ریزی روزانه
- غذای خوب و نوشیدنی و آرامش
- ماساژهای ملایم و آرامش بخش با روغن
- موسیقی کلاسیک، رقص و مراقبه های اوشو توصیه می شود.
تمرینات بدنی مناسب برای تقویت و تعادل واتا
برای به تعادل رسیدن و تقویت دوشای واتا می‌توان از یکسری تمرینات بدنی و ورزش‌ها استفاده کرد که لیستی از این تمرینات را در ادامه مشاهده می‌نمایید.
- یوگا
- چی کونگ
- تایچی
- پیاده‌روی
- دوچرخه سواری سبک
- تنیس سبک
- گلف
- رقص
- ایروبیک
توصیه‌های تغذیه‌ای برای تنظیم دوشای واتا
با رعایت نکات تغذیه‌ای زیر میتوانید دوشای واتا را تنظیم کنید و به تعادل برسانید:
- از رژیم‌های غذایی بدون چربی و خشک پرهیز کنید. از غذاهای خیلی خشك مانند شیرینی‌های خشك، حبوبات سرد و خشك و غذاهای مانند این‌ها پرهیز كنید.
- غذاها را با كمی ” گی ” (كره صاف شده) طبخ کنید، یا هر روز مقداری روغن زیتون مصرف نمایید.
- غذاهای پخته شده كه گرم یا داغ سرو می‌شوند برای متعادل نمودن واتا ایده‌آل هستند. پوره‌ها، غلات و حبوبات گرم و پودینگ برنج گرم بسیار عالی است.
- از غذاهای خام مانند سالادها و جوانه‌ها پرهیز كنید.
- سه مزه آیورودایی كه به متعادل شدن واتا كمك می‌كنند و شیرین، ترش و شور هستند مصرف کنید و در کل این سه مزه را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانید.
- از مزه‌های تلخ، تند و گس كمتر استفاده كنید.
- آجیل‌ها در تسكین واتا معجزه می‌كنند.
- مارچوبه، چغندر قرمز، هویج، سیب‌زمینی شیرین، تربچه، کدو سبز، اسفناج (به مقدار کم)، جوانه (به مقدار کم)، گوجه فرنگی (به مقدار کم)، کرفس، سیر و پیاز (فقط بخارپز شده)، بهترین سبزیجات برای تسكین واتا هستند. اگر آنها را ریز كنید و با ادویه‌های تسكین دهنده واتا بپزید، بهتر هضم می‌شوند.
- ادویه‌های مناسب: تمام ادویه‌جات آیورودایی مانند مقدار كمی دارچین، زیره سبز، زنجبیل خشك و فلفل سیاه مزه و عطر خوبی دارند و شفابخش هستند. فلفل‌ها و چیلی‌ها به مقدار کم می توانند در تعادل واتا موثر باشند.
- میوه‌های مناسب واتا شامل میوه‌های شیرین مانند موز، نارگیل، سیب، انجیر، گریپ فروت، انگور، انبه، خربزه، پرتقال، پاپایا، هلو، آناناس، آلو، توت، گیلاس، زردآلو و آووکادو.
- میزان زیادی آب گرم در طول شبانه‌روز بنوشی.
- سه وعده غذایی اصلی خود را در ساعت مشخص میل كنید و هر روز برنامه یكسانی برای كار و استراحت داشته باشید.
- از هیچ وعده غذایی صرف‌نظر نكنید. یك ناهار مقوی در وسط روز و یك غذای سبك برای صبحانه و شام صرف نمایید.
- تخلیه روزانه روده‌ها برای جلوگیری از انباشته‌شدن آما (بخشی از غذای هضم شده) در بدن بسیار مهم است.
- وعده های غذایی گرم را در زمان های منظم بخورید.
- روغن‌های طبیعی و ارگانیک برای تنظیم واتا مناسب‌اند.
در پایان لازم به ذکر است که اگر استرس بیش از حد در زندگی شما منجر به عدم تعادل نیروی واتا شود، شروع به کنترل فعالیت شما می‌کند. ذهن شما به میدان مسابقه و رقابت منجر شود و در اضطراب و بی‌خوابی فرو می‌روید. ممکن است شروع به کنار گذاشتن وعده‌های غذایی کنید، در نتیجه ناخواسته کاهش وزن پیدا کنید و هضم غذا نامنظم شود. اگر علائم اولیه عدم تعادل واتا را مشاهده کردید، سرعت خود را کم کنید، ریتم زندگی را کمی کند و آرام کنید، مدیتیشن کنید، از وعده‌های غذایی صرف نظر نکنید و زودتر بخوابید. یک شیوه زندگی منظم به واتا کمک می‌کند تا شما در اترها مجذوب نشوید.
تمامی این نکات برای بالا بردن دانش عمومی شما و آشنایی بیشتر با ابعاد مختلف جسمانی‌تان است و قطعا برای درمان و رسیدن به تعادل نیاز به مشاوره از یک متخصص آیورودا است.
منابع:
در تهیه این مطلب از منابع زیر استفاده شده است.
خسته نباشید. نوشته و آگاهی های خوبی هست. ولی چند بار تلاش کردم با واتزاپ برای یکی از دوستان بفرستم ولی نشد درحالیکه در تارنماهای دیگه راحت فرستاده میشه
ممنون از نظر لطف شما مینای عزیز! خوشحالیم که محتواهای طاتا آکادمی براتون مفید بوده. برای به اشتراک گذاری مقالات در شبکه های اجتماعی، از دکمه هایی که در انتهای نوشته برای هر شبکه در نظر گرفته شده استفاده بفرمایید. اشتراک گذاری از طریق موبایل به راحتی انجام میشه. اما در صورتی که از رایانه استفاده می کنید، واتس اپ شما حتما باید با مرورگرتون ست شده باشه. اگر با وجود همه این موارد هنوز در به اشتراک گذاری مشکلی وجود داشت، میتوانید آدرس صفحه را از نوار مرورگر کپی کنید. با تشکر از توجه و محبت شما به طاتا آکادمی