5 تأثیر شگفت‌‌انگیز یوگا بر مغز انسان

در طی سال‌های اخیر‌، یوگا به یکی از رشته‌های محبوب بین تمام رده‌های سنی تبدیل شده است. افراد از نژادها و ملیت‌های مختلف به‌صورت منظم یوگا انجام می‌دهند تا بین ذهن و بدنشان ریتم و هارمونی ایجاد کنند؛ مانند بسیاری چیزهای دیگر، یوگا هم به یکی از ترندهای داغ این روزها تبدیل شده و از اینفلوئنسرهای شبکه‌های اجتماعی گرفته تا ورزشکارها و حتی سلبریتی‌ها همه و همه کم‌کم به یوگا روی می‌آورند. اما در این بین کمتر کسی هست که از تاثیرات فوق‌العاده‌ی انجام یوگا روی مغز در طولانی مدت خبر داشته باشد. پس با ما همراه باشید تا در ادامه به بررسی این تاثیرات بپردازیم.

یوگا حجم ماده خاکستری مغز را افزایش می‌دهد!

مغز ما به طور خلاصه از دو بخش تشکیل شده است: ماده سفید و ماده خاکستری. در مغز یک انسان سالم، هر دوی این بخش‌ها باید با یک‌دیگر همکاری کنند تا مغز عملکرد درستی داشته باشد؛ اما در عین حال، هر کدام از این بخش‌ها به صورت جداگانه وظیفه خاص خودشان را هم دارند.
ماده خاکستری از سلول‌های مغزی یا نورون‌ها تشکیل شده است. این بخش مسئول بسیاری از عملکردهای ماست که شامل یادگیری و حافظه می‌شود. بخش خاکستری همچنین مسئول عملکرد بخش بینایی، شنوایی، بویایی و لامسه است. در نهایت، این بخش روی کنترل ماهیچه‌ها و خودآگاهی ما تاثیر می‌گذارد.

ماده سفید مسئول وصل کردن بخش‌های مختلف مغز به یک‌دیگر است و به مغز اجازه می‌دهد تا سیگنال‌ها را از بخش‌های مختلف دریافت و به بخش‌های دیگر ارسال کند. بنابراین، ماده سفید مغز باعث می‌شود مغز بتواند افکار و حرکات ما را هماهنگ کند.
تحقیقات نشان داده است که یوگا باعث افزایش ماده خاکستری مغز در هیپوکامپ و بخش‌های جلویی مغز ما می‌شود. 

اما چرا افزایش ماده خاکستری مغز برای ما مفید است؟

جدیدترین تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان داده‌اند که هوش یک فرد در یک زمینه خاص به میزان ماده خاکستری موجود در آن بخش از مغز او بستگی دارد. برای مثال، افرادی که به طور مکرر یک ساز موسیقی را می‌نوازند، بخش‌هایی از مغزشان تغییر شکل پیدا می‌کند به‌طوری که این تغییر با چشم غیرمسلح هم قابل رویت است. 

در یوگا، استفاده مکرر از بعضی ماهیچه‌ها و اندام‌ها و تمرین دادن بدن برای داشتن کنترل روی حرکات بدن، تنفس و فعالیت مغز باعث افزایش میزان ماده خاکستری در لوب پیشانی و هیپوکامپ می‌شود. بنابراین، عملکرد افراد در بخش‎های زیر بهبود چشم‌گیری پیدا می‌کند:

۱. تمرکز

۲. احساسات و کنترل هیجانات

۳.خودآگاهی و هماهنگی

۴.قدرت تصمیم گیری و شناخت عواقب

یوگا چین خوردگی‌های مغز را افزایش می‌دهد!

حتما تا به حال عکسی از مغز انسان را مشاهده کرده‌اید. همان‌طور که می‌دانید، سطح مغز ما از برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌های زیادی تشکیل شده است. این خاصیت مغز نقش مهمی را در توانایی فکر کردن ما بازی می‌کند. ولی چرا؟ علت وجود این ناهمواری‌ها افزایش سطح مغز است تا مغز ما بتواند سلول‌های بیش‌تری را در خودش جا دهد.

بیایید طور دیگری به این مساله نگاه کنیم. زمانی که می‌خواهیم تعدادی لباس را درون یک چمدان جا بدهیم، اگر لباس‌ها را به صورت تا شده داخل چمدان بگذاریم، فضای زیادی را اشغال می‌کنند اما اگر تمام لباس‌ها را لوله کنیم فضای خیلی بیش‌تری در اختیارمان است. نکته ای که وجود دارد این است که این کار باعث کاهش سایز لباس ها نشده است بلکه فقط نحوه ی قرار گیری آن هارا تغییر داده تا ما بتوانیم در یک فضای کوچک تعداد بیش‌تری لباس را جا بدهیم. اتفاقی که در مغز ما می‌افتد هم به همین شکل است. اما این چه ارتباطی به یوگا دارد؟

طبق تحقیقاتی که در دانشگاه لس‌آنجلس کالیفرنیا انجام شده است، کسانی که به‌طور مستمر مدیتیشن می‌کنند، در دراز مدت، ناهمواری‌های بیشتری در کورتکس مغزشان دارند. این تحقیق همچنین نشان داده است که بین سال‌های انجام مکرر مدیتیشن و افزایش این ناهمواری‌ها رابطه مستقیمی وجود دارد.

از آنجایی که این بخش از مغز مسئول فعالیت‌هایی مثل زبان، استدلال، ادراک، تحلیل اطلاعات، حافظه و حرکات ارادی است، افزایش این ناهمواری‌ها به عملکرد بهتر و سریع‌تر ما کمک می‌کند.

یوگا ما را خوشحال تر می‌کند!

اما چطور؟ تعهد فرد به پیگیری آموزش یوگا و انجام تمرینات آن، روی تغییرپذیری ضربان قلب و اعصاب واگوس اثر می‌گذارد. افرادی که تغییرپذیری ضربان قلب‌شان بالاتر و فعالیت اعصاب واگوس‌شان بیش‌تر است، مهربان‌تر و دلسوزتر هستند. این دو ویژگی باعث می‌شوند ما زندگی شادتری داشته باشیم. 

از طرف دیگر، انجام تمرینات یوگا روی فعالیت شیمیایی مغز ما اثر می‌گذارد. با افزایش سن میزان ماده خاکستری مغز ما کاهش پیدا می‌کند. تحقیقات نشان داده است، افرادی که مرتبا یوگا کار می‌کنند، سرعت و شدت کاهش ماده خاکستری در آن‌ها کم‌تر می‌شود؛ به‌طوری که نسبت به همسن و سال‌های خودشان ماده خاکستری بیش‌تری در مغزشان دارند. این موضوع به‌ویژه در نواحی‌ای از مغز که در احساسات مثبت مثل لذت و خوشحالی نقش دارند، دیده شده است. 

به‌علاوه، انجام تمرینات یوگا باعث افزایش فعالیت بخش میانی کورتکس جلویی مغز می‌شود. این بخش با احساسات همدردی، قدردانی و مهربانی ارتباط دارد.

به عبارت دیگر، انجام یوگا باعث می‌شود ما احساسات مثبت بیش‌تری را تجربه کنیم و تمایل‌مان به بودن در کنار افراد بیش‌تر شود؛ هر دوی این‌ها در طولانی مدت باعث افزایش سطح شادی ما می‌شوند. 

نهایتا، یوگا با افزایش ترشح هورمون‌های شادی باعث کاهش ضربان قلب، فشار خون و ریتم تنفسی می‌شود. تمام اینها در کنار هم باعث کاهش افسردگی می‌شود.

به عبارت دیگر، یوگا می‌تواند یک جایگزین طبیعی برای پروزاک و انواع دیگری از قرص‌های ضد افسردگی باشد.

یوگا باعث آرامش ما می‌شود!

هنگام انجام تمرینات یوگا، مغز ما انواع مختلفی از مواد شیمیایی را آزاد می‌کند که باعث ریلکس شدن ما می‌شود. این مواد همچنین باعث می‌شوند سطح استرس و اضطراب ما پایین بیاید. این مواد شامل گابا، دوپامین، اکسی‌توسین، سروتونین و اندورفین می‌شود که هر کدام از این‌ها در نوع خودشان باعث می‌شوند ما احساس بهتری داشته باشیم. 

گابا یک انتقال دهنده عصبی است که باعث کاهش فعالیت برخی از نورون‌ها می‌شود تا ما بیش از اندازه هیجان‌زده نشویم. با انجام این‌کار، گابا میزان ترس، استرس، اضطراب و عصبانیت ما را کنترل می‌کند. 

تحقیقات نشان داده است که با انجام یوگا، میزان ترشح گابا تا ۲۷ درصد افزایش پیدا می‌کند. از این نظر، یوگا حتی از پیاده‌روی هم در کاهش استرس بهتر عمل می‌کند. در کنار این‌ها، هورمون‌های شادی که شامل دوپامین، اکسی‌توسین، سروتونین و اندورفین هستند نیز با انجام یوگا بیشتر ترشح می‌شوند. 

دوپامین حس رضایت و لذت را در ما به‌وجود می‌آورد و سروتونین میزان تنش ما را کاهش می‌دهد که در نهایت به کاهش استرس کمک می‌کند. اما این داستان به اینجا ختم نمی‌شود. یوگا با کاهش میزان کورتیزول و آدرنالین خون که دو مورد از مهم‌ترین هورمون‌های ایجادکننده استرس هستند را کاهش می‌دهد. به همین دلیل، کسانی که یوگا انجام می‌دهند، آرامش بیش‌تری دارند و خوشحال‌تر هستند.

یوگا اضطراب ما را کاهش می‌دهد!

خیلی از افراد به اشتباه فکر می‌کنند که استرس و اضطراب مشابه یک‌دیگر هستند؛ اما در واقع، این دو فقط به یک‌دیگر شبیه هستند. استرس واکنش بدن نسبت به یک خطر است و زمانی که آن موقعیت بگذرد، استرس هم از بین می‌رود. در مقابل، اضطراب می‌تواند نتیجه اتفاقات بی‌شماری از جمله تروما، هورمون‌های مغز، عوامل محیطی، ژنتیک، یا حتی استرس طولانی مدت باشد. علائم متداول اضطراب شامل نگرانی دائمی و بی‌جهت، احساس بی‌قراری، عدم تمرکز و در اغلب موارد بی‌خوابی می‌شود. این همان جایی است که یوگا وارد عمل می‌شود. 

کمی قبل‌تر فهمیدیم که یوگا در بخش‌هایی از مغز باعث افزایش ماده خاکستری می‌شود. نکته شگفت‌انگیز اینجاست که یوگا در عین حال اثر معکوسی روی بعضی از بخش‌های دیگر مغز مثل آمیگدال دارد. یکی از مهم‌ترین نقش‌های آمیگدال، دریافت پیام‌های مربوط به احساس ترس است. یوگا با کاهش ماده خاکستری در این بخش از مغز، باعث می‌شود توانایی ما در کنار آمدن با ترس‌ها و احساسات‌مان بهبود پیدا کند و در نتیجه بیش‌تر بتوانیم ریلکس باشیم.

تاثیر یوگا بر مغز و کلام پایانی!

اگر بخواهیم به‌طور خلاصه بگوییم، تاثیر یوگا بر مغز و عملکرد آن به شکل‌های مختلفی رخ می‌دهد. یوگا ماده خاکستری مغز را در بعضی قسمت‌ها مثل لوب پیشانی و هیپوکامپ افزایش می‌دهد که باعث افزایش تمرکز و خودآگاهی می‌شود و در بعضی بخش‌ها مثل آمیگدال موجب کاهش این ماده می‌شود که در نتیجه ما می‌توانیم بهتر به ترس‌ها و هیجانات‌مان غلبه کنیم. 

از طرف دیگر انجام تمرینات یوگا باعث افزایش ترشح هورمون‌های شادی و بعضی انتقال دهنده‌های عصبی مانند گابا می‌شود که این‌ها در کنار هم باعث می‌شوند سطح اضطراب ما کاهش پیدا کند، آرامش بیش‌تری داشته باشیم و خوشحال‌تر باشیم. 

تمام این موارد تنها بخشی از فواید یوگا هستند. یوگا علاوه بر تاثیری که روی ذهن می‌گذارد، روی جسم ما هم تاثیرات فوق العاده‌ای دارد. از افزایش انعطاف‌پذیری گرفته تا افزایش حجم ماهیچه بدن، کاهش درصد چربی و افزایش متابولیسم بدن، همه و همه فوایدی هستند که فقط با انجام یوگا به مدت ۱۵ دقیقه در روز می‌توانیم به دست بیاوریم. 

هیچ چیزی بهتر از این نیست که در این دنیای پر از استرس، با مشاغلی که غالبا نیازمند ساعت‌های طولانی پشت میز نشینی هستند، بتوانیم سلامتی جسم و ذهنمان را حفظ کنیم و ارتقا دهیم. پس بهتر است از همین حالا شروع کنیم، قبل از اینکه افسردگی و دردهای مزمن گریبان‌گیر ما شوند و دیگر توانی برای مبارزه با آن‌ها نداشته باشیم. 

اگر هنوز برای شروع یوگا قانع نشده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب 21 دلیل برای انجام یوگا را نیز مطالعه کنید.